Δέκα Σοβαροί Λόγοι για να μη «Συνδεθείς»
Το παρακάτω άρθρο δημοσιεύτηκε στο περιοδικό Ζενίθ
Η ΠΟΛΙΟΡΚΙΑ ΤΩΝ ΜΗΧΑΝΩΝ
Η Τεχνολογία εξελίσσεται. Ο κόσμος γύρω μας γεμίζει με ολοένα και περισσότερες μηχανές, ολοένα και πιο περίπλοκες, ολοένα και περισσότερο «εξελιγμένες». Αλλά αυτές οι μηχανές δεν κάνουν τη ζωή μας καλύτερη, γιατί εξελίσσονται με τον ίδιο τρόπο που εξελίσσονται και οι κατσαρίδες: χωρίς να λαμβάνουν υπόψη τους κι εμάς, που μοιραζόμαστε τους ίδιους χώρους μαζί τους.
Και ακριβώς όπως οι κατσαρίδες, που κάθε νέα χρονιά καταφέρνουν να μην παθαίνουν τίποτε από τα κατσαριδοκτόνα της προηγούμενης χρονιάς και επιστρέφουν συνεχώς πιο επίμονες στα δωμάτια μάς, η Τεχνολογία και τα μηχανικά παιδιά της με τον ίδιο σχεδόν τρόπο γίνονται όλο και πιο επιθετικά στην προσπάθειά τους όχι μόνο να κατακτήσουν τον λιγοστό χώρο που ονομάζουμε «σπίτι», αλλά και το ίδιο μας τον εαυτό.
O «ψαγμένος» γνώστης της τεχνολογίας, που θέλει να πιστεύει ότι παίρνει κι αυτός μέρος στη μεγάλη επανάσταση της πληροφορίας, στο Ίντερνετ, πολιορκείται από μια τεράστια σειρά «απαραίτητων» πλέον μηχανημάτων: υπολογιστή-PC (εννοείται πολλών μεγκαχέρτζ), μόντεμ για τη γραμμή ISDN του ΟΤΕ, aDSL μόντεμ για τη σύνδεσή του με το Ίντερνετ, hub (δηλαδή κέντρο δικτύωσης) για να συνδέσει πάνω του όλα τα ψηφιακά μηχανήματα, κάμερες (φανερές αλλά και κρυφές αν ο χρήστης είναι πονηρός), σκάνερ-σαρωτή, εκτυπωτή για κείμενα και δεύτερο εκτυπωτή έγχρωμο για φωτογραφίες, mp3-player για να ακούει τα μουσικά κομμάτια που βρήκε στο Ίντερνετ, πολυκάναλο σύστημα ήχου εφτά και βάλε ηχείων, DVD για να βλέπει ταινίες και εγγραφέα DVD για να γράφει τις τηλεοπτικές εκπομπές, Playstation ή X-Box ή Nintendo (ή και τα τρία μαζί) για τη διασκέδαση του όταν δεν ασχολείται με τους υπολογιστές, ιονιστή ατμόσφαιρας, βιντεοπροβολέα, οθόνη plasma κρεμασμένη στον τοίχο, πληκτρολόγια, ποντίκια, firewire, «μπλε δόντια» (bluetooth), κινητά τηλέφωνα, φορτιστές και άλλα πολλά που κάθε μήνα προστίθενται σ’ αυτή τη λίστα. Και από κάθε ένα από αυτά τα μηχανήματα ξεκινούν δύο και τρία καλώδια, εκπέμπονται θόρυβοι και ακτινοβολίες, δημιουργούνται παράξενα προβλήματα, ασυμβατότητες, δυσλειτουργίες, βλάβες…
Θα μου πείτε ότι είναι καλό να τα έχεις όλα αυτά, παρά να μη τα έχεις. Εκ πρώτης όψεως, ναι. Αλλά η εμπειρία αποδεικνύει τελικά το αντίθετο. Τα σημερινά ψηφιακά γεννήματα της Τεχνολογίας, παιδιά του γάμου της με τον Καπιταλισμό και τον Καταναλωτισμό, είναι μάλλον τερατογενέσεις, παρά αγγελούδια μιας καλύτερης εποχής. Υπάρχουν πολλοί λόγοι για τους οποίους είναι καλύτερα να μη (συν)δεθείς μαζί τους, να μην υποταχθείς στη χρήση τους, να μην εθιστείς στην ανάγκη τους…
Ο ΤΡΟΜΟΣ ΤΗΣ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ
Ένα ευρύ φάσμα διανοούμενων, καλλιτεχνών και αναλυτών, αντιμετωπίζει με επιφύλαξη τη σημερινή τεχνολογική κατάσταση. Και δεν αναφερόμαστε στους φανατικούς εχθρούς της τεχνολογίας, τους λεγόμενους «νεολουδίτες», όπως τον αναλυτή-συγγραφέα Κερκπάτρικ Σέιλ (που, πριν μερικά χρόνια, στη διάρκεια μιας ομιλίας του, έσπασε έναν υπολογιστή που βρισκόταν μπροστά του) ή τον διάσημο πλέον βομβιστή «Unabomber» Θίοντορ Κατζίνσκι.
Αντίθετα, αναφερόμαστε σε κάποιους φανερά «τεχνοφιλικούς» δημιουργούς, όπως τον Καναδό σκηνοθέτη Ντέιβιντ Κρόνενμπεργκ (δημιουργό των ταινιών eXistenZ, Crash, Videodrome, The Fly, κ. ά.), τον Ιάπωνα σκηνοθέτη Σίνια Τσουκαμότο (Tetsuo – Body Hammer, Bullet Ballet, κ.ά.), τον διάσημο κυβερνοπάνκ συγγραφέα Γουίλιαμ Γκίμπσον (Neuromancer, Count Zero, Mona Lisa Overdrive, κ. ά.), τον Κέβιν Κέλι, διευθυντή σύνταξης του Wired, του πλέον έγκριτου αμερικανικού περιοδικού τεχνολογίας. Αυτοί έχουν, αν και είναι χρήστες και δημιουργοί με κύριο εργαλείο αλλά και πεδίο προβληματισμού την Τεχνολογία, περιγράφουν με μελανά χρώματα το «καλωδιωμένο» μέλλον του ανθρώπου.
Ο Κέβιν Κέλι του διάσημου περιοδικού τεχνολογίας Wired, στις 13 Ιουλίου του 2004 έθεσε στην ιστοσελίδα του (www.kk.org) το ερώτημα «Τι θέλει η Τεχνολογία;» (What does Technology want?). Ο Κέλι εξηγεί:
«Η Τεχνολογία δεν είναι ένα πρόσωπο, οπότε δεν μπορεί να θέλει κάτι με τον ίδιο τρόπο που εσύ θέλεις κάτι. Είναι όμως πλέον φανερό ότι η Τεχνολογία είναι αυθύπαρκτη. Εξελίσσεται με τελείως δικό της τρόπο… Είναι το αποτέλεσμα της συνδυασμένης δράσης ενός περιπλοκότατου συστήματος που αποτελείται από ανθρώπινες μονάδες και ομάδες, από μεμονωμένους ερευνητές, οραματιστές, επιστημονικά κέντρα, πανεπιστήμια, εταιρείες, οργανισμούς. Όλοι αυτοί δρουν χωρίς κεντρικό σχέδιο, χωρίς να έχουν κάποιο συγκεκριμένο σκοπό…
»Ιδωμένη έτσι η τεχνολογία, ως αυτοδύναμο σύστημα, δεν είναι δυνατόν να υποστεί χειραγώγηση. Οι νόμοι της ελεύθερης αγοράς εξασφαλίζουν ότι κανένας, ούτε ιδιώτης, ούτε εταιρεία, ούτε κρατικός οργανισμός, δεν μπορεί να παρέμβει για να επηρεάσει την κατεύθυνση που παίρνουν τα πράγματα κατά τον ένα ή τον άλλο τρόπο. Ακόμα και στις λίγες εκείνες περιπτώσεις που έγινε συνειδητή προσπάθεια χειραγώγησης των εξελίξεων, τα πράγματα δεν ακολούθησαν την επιθυμητή πορεία».
Ένα από τα πολλά νοήματα που περιέχονται στα λόγια του Κέλι, είναι και ότι η τεχνολογία δεν έχει πλέον ως κύριο άξονά της τον άνθρωπο, αλλά ο άνθρωπος παραγκωνίζεται και από άρχοντάς της, γίνεται πλέον ένας ακόμη από τους μηχανισμούς της.
Ο Κέλι δεν εξέφρασε κάτι πραγματικά πρωτότυπο. Ο Γουίλιαμ Γκίμπσον από τις αρχές του 1980 περιέγραψε στο βιβλίο του Neuromancer ένα ανθρώπινο μέλλον απόλυτα εθισμένο στην τεχνολογία, χωρίς όμως τίποτε να έχει αλλάξει προς το καλύτερο για την ανθρώπινη ζωή. Ο Ντέιβ Κρόνενμπεργκ, από την άλλη, περιγράφει, εδώ και αρκετά χρόνια, το «αισθηματικό» κομμάτι αυτής της κατάστασης. Στην ταινία eXistenZ, π.χ., περιέγραψε ένα πολύ κοντινό μέλλον όπου οι μηχανές και τα καλώδια έχουν εισβάλλει πλέον με σεξουαλικό τρόπο και μέσα στο σώμα του ανθρώπου (όπως και στην πασίγνωστη ταινία The Matrix). Ο Ιάπωνας σκηνοθέτης Σίνια Τσουκαμότο, με τη σειρά του, αναλύει τη «σωματική» πλευρά της σχέσης ανθρώπου-τεχνολογίας. Στο Tetsuo – Body Hammer, περιγράφει το ίδιο όραμα της κακοφτιαγμένης «τεχνητής» πραγματικότητας, μόνο που εδώ δεν εισβάλλει η μηχανή στον ανθρώπινο κόσμο, αλλά ο άνθρωπος εισβάλλει στις μηχανές, ενσωματώνεται με τα καλώδια και τις συσκευές, μεταλλάσσοντας και απορρίπτοντας ταυτόχρονα την ανθρώπινη φύση του…
ΔΕΚΑ ΛΟΓΟΙ ΓΙΑ ΝΑ ΜΗ ΣΥΝΔΕΘΕΙΣ
Είναι γεγονός ότι τα «νεολουδίτικα» οράματα πολλών δημιουργών σαν τους προηγούμενους βασανίζονται από αρκετές «εμμονές», οπότε δεν εξερευνούν σφαιρικά την αρνητική πλευρά της σχέσης Ανθρώπου-Τεχνολογίας. Η Τεχνολογία δεν έχει μόνο κοινωνικά, σωματικά, συναισθηματικά αποτελέσματα, αλλά μεταλλάσσει όλα τα χαρακτηριστικά της ανθρώπινης φύσης, από τα πιο καθημερινά και προσωπικά, ως τα πιο εμβαθυνμένα και παγκόσμια.
Από την προσωπική μου παρατήρηση και από τις εμπειρίες μου, έχω καταλήξει να πιστεύω ότι οι μεγαλύτερες πληγές της σημερινής τεχνολογίας, οι «ψηφιακές πληγές» όπως τις ονομάζω, είναι οι δέκα που ακολουθούν. Είναι δέκα λόγοι που απαιτούν να σκεφτείς πολύ αν αξίζει τελικά να «συνδεθείς»:
1) Καταστροφή προσωπικού χώρου. Η Τεχνολογία αλλάζει τους χώρους στους οποίους ζούμε, και όχι προς το καλύτερο (και δεν χρειάζεται να αναφερθούμε στο φυσικό περιβάλλον, το οποίο όπως όλοι γνωρίζουμε πάει από το κακό στο χειρότερο εξαιτίας της ανεξέλεγκτης βιομηχανικής λειτουργίας). Τη στιγμή που γράφω αυτό το κείμενο, το γραφείο μου είναι κατειλημμένο από το μόνιτορ, τα ηχεία, το τηλέφωνο, τα διάφορα καλώδια τους, τα CD και τις δισκέτες, ενώ τα πόδια μου ακουμπούν σε άλλα καλώδια που βρίσκονται στο πάτωμα.
Η «καλωδίωση» και η έλλειψη αυτονομίας είναι ένα μεγάλο πρόβλημα της σημερινής Τεχνολογίας, το οποίο γνωρίζουν πολύ καλά οι σχεδιαστές της, αλλά είναι σχεδόν αδύνατο να ξεπεράσουν. Ειδικά τα ψηφιακά μηχανήματα, απαιτούν πολλές και πολύπλοκες συνδέσεις αναμεταξύ τους.
Πολλά από τα καλώδια οι σχεδιαστές σκοπεύουν στο άμεσο μέλλον να τα εξαφανίσουν και να κάνουν τις συσκευές «ασύρματες». Αλλά και πάλι, τα καλώδια δεν θα εξαφανιστούν. Όπως ξέρετε, δεν υπάρχει ακόμη προσβάσιμη «ασύρματη» μεταφορά ενέργειας. Όλα σχεδόν τα μηχανήματα απαιτούν «τροφοδότηση» από την πρίζα του ρεύματος, πράγμα που σημαίνει ότι πάλι δεν μπορείς να τα μετακινήσεις εκεί που θέλεις εσύ, αλλά πρέπει να τα τοποθετήσεις εκεί που βολεύονται τα καλώδιά σου. Όσο για εκείνα που αντλούν ενέργεια από μπαταρίες, αποδεικνύονται στη χρήση τους ακόμη πιο προβληματικά, επειδή δυστυχώς τα μοντέρνα ψηφιακά μηχανήματα έχουν μεγάλες ενεργειακές απαιτήσεις. Οι μπαταρίες αντέχουν ελάχιστα πριν απαιτήσουν αλλαγή ή «επαναφόρτιση», φυσικά με το καλώδιο τους…
Συνεπώς, αν αποφασίσετε να «καλωδιωθείτε», κοιτάξτε πρώτα το χώρο σας και την ηλεκτρική υποδομή του. Όταν θα υποταχτείτε στον κόσμο της τεχνολογίας, η ζωή σας θα γίνει πολύ πιο δύσκολη, ειδικά αν δεν έχετε προετοιμάσει σωστά το χώρο σας…
2) Ηλεκτρομαγνητική ρύπανση. Τα ψηφιακά μηχανήματα δουλεύουν όλα με υψηλές συχνότητες λειτουργίας, εκπέμπουν τεράστια ποσά ενέργειας στο περιβάλλον, ζεσταίνονται και ακτινοβολούν θερμότητα, εκπέμπουν διάφορες χημικές ουσίες που έχουν χρησιμοποιηθεί στην κατασκευή τους (μυρίστε ένα καινούργιο μηχάνημα που μπήκε για πρώτη φορά σε λειτουργία και θα καταλάβετε τι εννοώ), διαταράσσουν τα φυσικά ηλεκτρομαγνητικά και γεωδυναμικά πεδία γύρω τους, ειδικά αν δεν είναι σωστά «γειωμένα» με τη γείωση του ηλεκτρικού δικτύου. Το χειρότερο από όλα είναι ότι αναγκαζόμαστε να τα «αγκαλιάσουμε» για να δουλέψουμε μαζί τους, ενώ οι προδιαγραφές απαιτούν να διατηρούμε πάντα μια απόσταση ασφάλειας από αυτά.
Επίσης, τα ψηφιακά μηχανήματα, καθώς έχουν μέσα τους πολλούς κενούς χώρους για να ψύχονται από τον αέρα, μαζεύουν από την ατμόσφαιρα τεράστιες ποσότητες σκόνης. Αυτό δεν θα ήταν αναγκαστικά κακό, αν μαζί με τη σκόνη δεν μάζευαν και το ραδιενεργό στοιχείο ραδόνιο, το οποίο είναι σύμφωνα με τις εκτιμήσεις των πνευμονολόγων ο δεύτερος πιο σημαντικός παράγοντας δημιουργίας του καρκίνου του πνεύμονα (50.000 άτομα κάθε χρόνο παθαίνουν καρκίνο του πνεύμονα εξαιτίας του ραδονίου!). Το ραδόνιο έχει την τάση να μαζεύεται σε στενούς και μη επαρκώς αεριζόμενους χώρους, όπως τα γραφεία και τα κλειστά δωμάτια. Δυστυχώς, στην Ελλάδα δεν έχει παρθεί ποτέ κανένα μέτρο για την οικιακή μέτρησή του, ενώ σε άλλες χώρες θεωρείται πλέον απαραίτητη (π.χ. στην Τσεχία υπάρχει δίκτυο 300.000 μετρητών ραδονίου)…
Ευτυχώς τελευταία αναπτύσσονται και φτάνουν σε εμάς κάποιες ψηφιακές τεχνολογίες που είναι λιγότερο επιβλαβείς για τον άνθρωπο, όπως π.χ. οι οθόνες TFT οι οποίες δεν ακτινοβολούν σχεδόν τίποτε σε σχέση με τις παραδοσιακές «τηλεοπτικές» οθόνες (CRT), ενώ δεν έχουν ούτε μεγάλους κενούς χώρους για να μαζεύουν μέσα τους σκόνη και επικίνδυνες ουσίες, ούτε πειράζουν τόσο πολύ τα μάτια, λόγω σχεδίασης της οθόνης.
Συνοψίζοντας: αν δεν έχετε ένα καλό «υγιεινό» μόνιτορ, ένα δωμάτιο με καλό αερισμό για να φεύγουν οι χημικές και ραδιενεργές ουσίες, μια ηλεκτρική εγκατάσταση με καλή γείωση για να «θωρακίζονται» οι συσκευές σας, είστε αναγκασμένοι να επιλέξετε μονάχα το ένα από τα δύο: ή τεχνολογία ή υγεία.
3) Τεχνολογία για την Τεχνολογία (ή, πιο απλά, Χάσιμο χρόνου). Η ραγδαία εξέλιξη της Τεχνολογίας, ειδικά της ψηφιακής, απαιτεί συνεχή ενασχόληση μαζί της, απλώς και μόνο για να ενημερώνεσαι για τα νέα μηχανήματα, για τη λειτουργία τους και για τις νέες δυνατότητες που σου δίνονται μέσα από αυτά. Ένα μεγάλο κομμάτι της γοητείας που ασκεί η Τεχνολογία σε μερικούς ανθρώπους, βασίζεται ακριβώς σ’ αυτό το γεγονός: Ότι ο «καλωδιωμένος» κατέχει γνώση που η άλλοι δεν διαθέτουν…
Αλλά αυτή η «γνώση» δεν αποδεικνύεται πάντοτε χρήσιμη. Πολλές φορές, ο χρόνος που έχεις ξοδέψει για να ενημερωθείς για μια νέα τεχνολογία, για το πώς δουλεύει κτλ, πηγαίνει τελείως χαμένος, αφού κάποιες τεχνολογίες ξεπερνιούνται άμεσα, καθίστανται ξεπερασμένες μέσα σε μήνες, και η επένδυση σ’ αυτές, σε χρήμα αλλά και χρόνο, αποδεικνύεται τελείως άστοχη.
Γνωρίζω ανθρώπους που κάθε δίμηνο αγοράζουν ένα καινούργιο ψηφιακό σύστημα, διαβάζουν με λαχτάρα το εγχειρίδιο χρήσης, ξενυχτούν μαθαίνοντας τα μυστικά του, αφιερώνονται σ’ αυτό για μερικές βδομάδες με τόσο πάθος, που τελικά αποκτούν πρόβλημα με το σπίτι τους και με τη δουλειά τους (καταλήγοντας στις «πληγές» νο 7 και νο 8). Και μετά επαναλαμβάνουν την ίδια διαδικασία, με ένα νέο μηχάνημα. Έχουν αναπτύξει ένα είδος εμμονής, το οποίο ακόμη και οι ίδιοι πολλές φορές παραδέχονται ότι τους ανησυχεί. Ουσιαστικά, ξεχνούν ότι η τεχνολογία είναι ένα εργαλείο στην υπηρεσία των ανθρώπων – και όχι αυτοσκοπός…
Πριν λοιπόν «καλωδιωθείτε», είναι πολύ σημαντικό να γνωρίζετε ποιος είναι ο στόχος σας και γιατί θα το κάνετε, και να μην υποκύπτετε στον πειρασμό της μεγάλης εμβάθυνσης στην τεχνολογία. Αλλά μη νομίζετε ότι πρέπει να πάτε και στο άλλο άκρο. Γιατί, αν αφήσετε τη γνώση του χειρισμού της Τεχνολογίας μονάχα στους «άλλους», υπάρχει ο κίνδυνος να γίνεται θύμα της επόμενης ψηφιακής «πληγής»…
4) Ηλεκτρονική Απάτη. Ο νέος κόσμος της Τεχνολογίας, με τις πιστωτικές κάρτες του, με τις αγορές μέσω Ίντερνετ, με τις online μεταφορές κεφαλαίων, με την απίστευτη πολυπλοκότητα του «e-μπορίου» (δηλαδή του εμπορίου μέσω Ίντερνετ) που είναι δύσκολο να καταλάβεις όλες τις λεπτομέρειές του όσο έξυπνος κι αν είσαι, θυμίζει αρκετά την Άγρια Δύση, τις πρώτες δεκαετίες αφού έφτασαν εκεί οι πρώτοι Ευρωπαίοι. Ο καθένας προσπαθεί να βγάλει χρήματα με όποιο τρόπο μπορεί, νόμιμο αλλά συνήθως παράνομο, έντιμο αλλά συχνότερα άτιμο.
Κάποιοι στήνουν ολόκληρες ιστοσελίδες στις οποίες πουλάνε προϊόντα τα οποία δεν υπάρχουν. Δίνεις το νούμερο της πιστωτικής σου κάρτας, και τα χρήματα του λογαριασμού σου μπαίνουν σε μεγάλο κίνδυνο, ενώ είναι πολλές οι πιθανότητες ότι δεν θα λάβεις ποτέ αυτό που αγόρασες.
Διάφορα e-mail επιτηδείων, μεταμφιεσμένα σε εταιρικά ενημερωτικά δελτία, σου πείθουν να «επαληθεύσεις» τους κωδικούς σου, και ξεκλειδώνουν στην ουσία κάθε ασφάλεια σου. Το ίδιο έκαναν και μέχρι πρόσφατα κάποιες ιστοσελίδες που ήταν σχεδιασμένες πανομοιότυπα με γνωστές εταιρίες αγοραπωλησίας αγαθών, όπως π.χ. το Amazon.com.
Δεν λείπουν οι ηλεκτρονικοί «προαγωγοί» που εκμεταλλεύονται τις γυναίκες: τις συζύγους τους, τις κόρες τους, τις φίλες τους. Κάποιοι άλλοι παρακολουθούν ως νέοι χαφιέδες τις κινήσεις μας στο Ίντερνετ, και πουλάνε σε όλους τους ενδιαφερόμενους (μεγάλες εταιρίες, στατιστικές υπηρεσίες, αναλυτές, κ.ά.) τις πληροφορίες για το ποιοι είμαστε, τι προτιμάμε, τι αγοράζουμε και τι χρήματα κερδίζουμε.
Όμως η πιο διαδεδομένη μορφή της ηλεκτρονικής απάτης δεν είναι τα προηγούμενα, αλλά η μορφή που έχει πάρει το εμπόριο της Τεχνολογίας. Οι μεγάλες εταιρείες έχουν συνειδητοποιήσει ότι οι περισσότεροι εραστές της Τεχνολογίας είναι φανατικοί και παθιασμένοι αγοραστές της, ειδικά εκείνοι των πιο νεαρών ηλικιών, οπότε έχουν ξεκινήσει ένα ατελείωτο κύκλο εκμετάλλευσής τους. Π.χ., αντί να εξελίσσουν τους υπολογιστές και τα υπόλοιπα ηλεκτρονικά μηχανήματα με πραγματικά άλματα, φτάνοντας κάθε γενιά νέας τεχνολογίας στα άκρα της προτού την μετατρέψουν σε εμπορικά προϊόντα, οι εταιρείες έχουν επιλέξει να δημιουργήσουν έναν φαύλο κύκλο «αναβαθμίσεων» και συνεχών αλλαγών, υποχρεώνοντας τους πελάτες τους να δίνουν συνεχώς περισσότερα χρήματα.
Για να καταλάβετε πόσο επικερδές αποδείχτηκε αυτό το μοντέλο νόμιμης απάτης του καταναλωτή, το ίδιο ακριβώς μοντέλο «αναβαθμίσεων» και «νέων αλλά προβληματικών τεχνολογιών» χρησιμοποιείται σήμερα και στην αγορά των κινητών τηλεφώνων, των αυτοκινήτων, των ηλεκτρικών συσκευών, κτλ. Και έτσι όχι μόνο χάνονται χρήματα από τις τσέπες μας, αλλά αναγκαζόμαστε και χάνουμε και χρόνο, για τους λόγους που αναλύω στην «ψηφιακή πληγή» νο 3.
Συμπέρασμα; Αν δεν είστε τελείως ενημερωμένοι για το πώς οι διάφοροι επιτήδειοι απατεώνες αλλά και έμποροι του ηλεκτρονικού κόσμου μπορούν να σας εκμεταλλευτούν, η είσοδός σας στον κόσμο του Ίντερνετ θα είναι πολύ επικίνδυνη. Αποφύγετέ την μέχρι να ενημερωθείτε…
5) Υπερσυγκέντρωση πληροφορίας (Information Overload). Η γνώση είναι δύναμη. Αυτό το γνωρίζουμε όλοι. Αλλά τι σημαίνει «γνώση»; Είναι άραγε οι πληροφορίες που έχουμε στη διάθεσή μας; Αυτή τη στιγμή, έχω στη βιβλιοθήκη μου μερικές δεκάδες καινούργια και πολύ ενδιαφέροντα βιβλία, αλλά έχω προλάβει να διαβάσω μονάχα τρία ή τέσσερα από αυτά. Έχω στον υπολογιστή μου δεκάδες χιλιάδες αρχεία με όλων των ειδών τις πληροφορίες, αλλά γνωρίζω τι περιέχουν μονάχα μερικές δεκάδες από αυτά. Μέσα στο μυαλό μου έχω γνώσεις και εμπειρίες από χιλιάδες πράγματα που είδα, διάβασα, άκουσα και ένιωσα τον τελευταίο καιρό, αλλά πόσα πρόλαβα να σκεφτώ και να αναλύσω; Ελάχιστα…
Η πληροφορία, λοιπόν, δεν είναι «γνώση». Η πληροφορία θρέφει τον εγκέφαλο ώστε εκείνος να παράγει γνώση, αλλά, όπως το πολύ φαγητό αντί να δώσει ενέργεια στον οργανισμό τον κάνει βαρύ, δυσκίνητο και αργό, έτσι και η πληροφορία μπορεί να δημιουργήσει άσχημα «μπλοκαρίσματα» στη διαδικασία της γνώσης. Ο ψυχαναγκασμός που προκαλεί η έμμονη ιδέα ότι χρειαζόμαστε κι άλλες πληροφορίες αποδεικνύεται τελικά ανασταλτικός παράγοντας για τη σκέψη μας.
Μην παρασύρεστε από την έμμονη ιδέα ότι το Ίντερνετ και τα νέα μέσα μπορούν να σας δώσουν περισσότερη γνώση και ότι έχετε υποχρέωση να «ρουφήξετε» όλες τις πληροφορίες που μπορούν να σας παρέχουν. Δώστε στο καθετί τον χρόνο που του αρμόζει, χωρίς να παρασύρεστε στην ανώφελη «συλλογή» ολοένα και περισσότερων πραγμάτων. Αν νιώθετε ότι θα παρασυρθείτε σε κάτι τέτοιο, αποφύγετε το Ίντερνετ. Προτιμήστε την ενδοσκόπηση και ξεσκονίστε τα βιβλία σας. Ίσως, αν ασχοληθείτε λίγο περισσότερο μαζί τους, θα ανακαλύψετε ότι έχουν να σας δώσουν πολλά πράγματα που δεν θα τα βρείτε στον ψηφιακό κόσμο. Ίσως έτσι θα αποφύγετε και την επόμενη «πληγή»…
6) Ηλεκτρονικός Πανικός & Ψυχοφθόρο Άγχος. Αν υποκύψετε σε κάποιες από τις πέντε προηγούμενες «πληγές», αυτές πιθανότατα θα οδηγήσουν στη δημιουργία μέσα σας ενός απίστευτου άγχους και ενός πρωτόγνωρου πανικού. Ο συνδυασμός της υπερσυγκέντρωσης της πληροφορίας, του συνεχούς κινδύνου της ηλεκτρονική απάτης, της ανάγκης για ολοένα και περισσότερη ενημέρωση για τις εξελίξεις της τεχνολογίας, η επιβάρυνση του περιβάλλοντος από τις ακτινοβολίες κτλ, η μετάλλαξη του περιβάλλοντος σε μια ζούγκλα καλωδίων, η απίστευτη ανωριμότητα της Τεχνολογίας σε συνδυασμό με το πάθος για τη χρήση της, η μείωση εξαιτίας όλων αυτών του ελεύθερου χρόνου, όλα αυτά οδηγούν με μαθηματική ακρίβεια στη δημιουργία ενός απερίγραπτου ψυχοσωματικού και ψυχοφθόρου άγχους…
Μην παρασύρεστε από τον πανικό της Τεχνολογίας, γιατί δεν θα σας οδηγήσει σχεδόν ποτέ σε λύσεις. Αν παγιδευτείτε σ’ αυτόν, το αποτέλεσμα θα είναι να συγκεντρώσετε μέσα σας τεράστιες ποσότητες άγχους, που θα σας κάνει μεγάλο κακό. Πριν αποφασίσετε να χρησιμοποιήσετε την Τεχνολογία, βάλτε κάποια όρια ανοχής στη χρήση της, και να είστε πάντα προετοιμασμένοι να επιστρέψετε στις παλιές, παραδοσιακές και δοκιμασμένες μεθόδους για να κάνετε τη δουλειά σας. Η γνώση των ορίων σας και η σιγουριά του δοκιμασμένου τρόπου εργασίας μπορούν να καταπολεμήσουν το άγχος…
7) Απρόσωπες επαφές και image-sex. Πολλοί άνθρωποι έχουν επενδύσει τόσα πολλά στη σχέση τους με την Τεχνολογία, που οι σχέσεις τους με τους υπόλοιπους ανθρώπους έχουν πέσει σε δεύτερη μοίρα. Δεν ασχολούνται πλέον με τους άλλους, γιατί νιώθουν ότι απλώς χάνουν τον χρόνο τους μαζί τους. Οι προσωπικές σχέσεις τους είναι αδιάφορες, όσο πιο περίπλοκες τόσο πιο απεχθείς, γιατί τους απομακρύνουν από τον ψηφιακό κόσμο της στιγμιαίας και εικονικής απόλαυσης των επιθυμιών. Ειδικά οι νέοι που έχουν μεγαλώσει «καλωδιωμένοι» στο Ίντερνετ, δύσκολα μπορούν να αναπτύξουν μια τόσο περίπλοκη ανθρώπινη σχέση όσο είναι η αισθηματική με κάποιο άτομο του αντίθετου φύλου. Καθώς έχουν γνωρίσει το άλλο φύλο μέσα από την «εικονική» (κυριολεκτικά) παρουσίαση του μέσα από το ψηφιακό και δικτυακό πορνό, καθώς εκτιμούν μονάχα την διανοητική επαφή (αυτή που συνηθίζουν μέσα από το chat και τα e-mail) και όχι τη σωματική ή ατμοσφαιρική, δημιουργούν μέσα τους ένα περίπλοκο μοντέλο σεξουαλικότητας. Ερεθίζονται μονάχα με ακραίες εικόνες και βίαιες σεξουαλικές πρακτικές, αφού μονάχα αυτές έχουν μάθει να ξεχωρίζουν από το συρφετό της φτηνής γύμνιας που μπορεί κανείς να βρει άμεσα στο δίκτυο.
Η σεξουαλικότητα της καλωδιωμένης γενιάς μετατρέπεται σε αυτό που ονομάζω «image-sex», δηλαδή «σεξ με εικόνες». Ο άνθρωπος που μπαίνει στο δίκτυο νομίζει ότι εξερευνά διεξοδικά το υποτίθεται «απαγορευμένο» θέμα, αλλά στην έρευνά του συναντά ατελείωτα πορνό και ανώμαλες σεξουαλικές πρακτικές (οι οποίες αφού δεν εκφράζονται εύκολα στον φυσικό κόσμο, βρίσκουν διέξοδο μέσω του διαδικτύου). Είναι φυσικό λοιπόν να καταλήξει και να εθιστεί σε μια πορνογραφική και ακραία άποψη της σεξουαλικότητας, παρά σε μια απελευθερωμένη και αναπτυγμένη στάση…
Αποφύγετε λοιπόν την εικονική σεξουαλική διέξοδο που προσφέρει το δίκτυο. Προτιμήστε να κυκλοφορήσετε ανάμεσα σε πραγματικούς ανθρώπους και προσπαθήστε να επικοινωνήσετε αποτελεσματικότερα μαζί τους…
8) Απάνθρωπο και Εγωιστικό Μοντέλο Επιβίωσης. Το δίκτυο είναι ένα παράθυρο που δείχνει μια πολύ άσχημη πλευρά του κόσμου μας. Είναι ένας τόπος που δεν διαφημίζονται τα ανθρώπινα συναισθήματα και ο πλούτος της ανθρώπινης ψυχής. Μέσα του ο άνθρωπος παρουσιάζεται μονοδιάστατα, αφού όλες οι απόψεις που συνήθως παρουσιάζονται κινούνται πάνω σε έναν στενό άξονα: Στη μια μεριά αυτού του άξονα βρίσκεται η μηχανιστική σκέψη και ο ψυχρός υπολογισμός των τεχνοκρατών που δημιούργησαν το δίκτυο, ενώ από την άλλη βρίσκεται το παράλογο μίσος και το τυφλό πάθος, τα οποία εκφράζονται από τους διάφορους φανατικούς που βρίσκουν διέξοδο μέσω του δικτύου για να εκφράσουν τις απόψεις τους, όπως οι εθνικιστές και οι φονταμενταλιστές. Σ’ αυτόν τον άξονα, δεν υπάρχει χώρος για άλλα συναισθήματα.
Όλα αυτά, έχουν σαν αποτέλεσμα, τη δημιουργία σιγά-σιγά μέσα στο κεφάλι του παρατηρητή που κινείται μέσα στο διαδίκτυο, της πεποίθησης ότι ο κόσμος μας είναι σκληρός, μηχανιστικός, παράλογος και κυριευμένος από τρελούς ανθρώπους. Αυτό συμβαίνει ειδικά στις νεώτερες ηλικίες, που από τη μια επηρεάζονται πιο εύκολα, ενώ από την άλλη έχουν λιγότερες εμπειρίες από τον φυσικό κόσμο για να αντισταθμίσουν την εικόνα που λαμβάνουν.
Το αποτέλεσμα είναι οι άνθρωποι που πείθονται από την εικόνα της πραγματικότητας που παρουσιάζει το δίκτυο, να γίνονται κι αυτοί πολύ σκληροί, απάνθρωποι, αποστασιοποιημένοι από τα ανθρωπιστικά θέματα και από τα θετικά συναισθήματα.
Φοβάμαι ότι ο μετα-νιτσεϊκός «υπεράνθρωπος» που δημιουργείται από τα πολιτιστικά και «ανθρωπιστικά» πρότυπα που διαφημίζονται μέσω του ηλεκτρονικού δικτύου, θα κάνει τους πιο σκληρούς ναζί αξιωματικούς του Β’ Παγκόσμιου πολέμου να ντραπούν για την μαλθακότητά τους. Μην αφήσετε τον εαυτό σας να επηρεάζετε από πηγές τέτοιων μηνυμάτων…
9) Διέξοδος: Always Online (Συνεχής Σύνδεση). Η συνεχής σύνδεση με τον ηλεκτρονικό κόσμο, δεν είναι κάτι που έχει απορροφήσει πολλούς ανθρώπους μέχρι σήμερα, αν και υπάρχουν τέτοιοι. Υπάρχουν παραδείγματα γυναικών και ανδρών που εξαιτίας ερωτικής απογοήτευσης αποφάσισαν να «γνωρίσουν τον κόσμο» μέσω του Ίντερνετ και κάθισαν μόνιμα σε μια καρέκλα μπροστά από έναν υπολογιστή. Το αποτέλεσμα είναι ότι έχουν εγκαταλείψει τελείως τον εαυτό τους, έχουν βάλει πολλά κιλά, έχουν γίνει πολύ οξύθυμοι, και διώχνουν με όλα αυτά από κοντά τους κάθε άνθρωπο που θα μπορούσε ίσως να τους ανεχθεί. Οπότε, στρέφονται όλο και περισσότερο στο δίκτυο για διέξοδο…
Αυτό το πράγμα σύντομα θα χειροτερέψει και θα παγιδεύει όλο και περισσότερους ανθρώπους. Ήδη στην Ελλάδα χρησιμοποιούμε την τεχνολογία DSL, η οποία προσφέρει για πρώτη φορά στους Έλληνες τη δυνατότητα να είναι συνεχώς συνδεδεμένοι με το Ίντερνετ στο σπίτι τους. Αύριο μέσα από αυτές τις γραμμές θα φτάσουν στα σπίτια μας και οι πρώτοι «εικονικοί κόσμοι», με τη μορφή παιχνιδιών αλλά και τόπων συνάντησης ανθρώπων από όλο τον κόσμο. Ποιος θα μπορέσει να αρνηθεί τη γοητεία τους, ειδικά αν έχει κάθε λόγο να θέλει να αποφύγει τον φυσικό κόσμο;
Αυτή είναι η μοναδική «ψηφιακή πληγή» που δεν ευθύνεται για το κακό που προκαλεί η αλόγιστη ανάπτυξη ή η κακή σχεδίαση της τεχνολογίας. Εδώ ευθύνεται το κοινωνικό σύστημα και η μορφή του πολιτισμού μας, που δεν αφήνει διεξόδους στους ανθρώπους για να εκφραστούν με όποιον τρόπο θέλουν. Η τεχνολογία έρχεται και προσφέρει μια διέξοδο, αν και αυτή η διέξοδος είναι αρνητική και στρέφεται τελικά κατά του ανθρώπου. Μην την προτιμήσετε. Όταν συναντάμε δυσκολίες εκεί έξω, δεν πρέπει να υποχωρούμε ή να διαφεύγουμε. Πρέπει να πολεμάμε την πραγματικότητα, όχι να την εγκαταλείπουμε…
10) Χάσιμο ταυτότητας (Identity Loss). Αυτό είναι η «ψηφιακή πληγή» που είναι η δυσκολότερη να περιγραφεί και για να γίνει κατανοητό το τεράστιο πρόβλημα που θα προκαλέσει σύντομα στο μέλλον. Στο δίκτυο, ο άνθρωπος αποκτά τη δυνατότητα να είναι όποιος θέλει, να παρουσιάζεται με όποιο τρόπο θέλει, να λαμβάνει όσες διαφορετικές ταυτότητες του χρειάζονται. «Στο δίκτυο κανείς δεν ξέρει ότι είσαι σκύλος» λέει ένα ρητό των χάκερ, εννοώντας ότι η ταυτότητα δεν παίζει ρόλο στις κινήσεις σου μέσα στο παγκόσμιο δίκτυο, αλλά και ότι καμιά ταυτότητα των ατόμων που συζητάς δεν είναι υποχρεωτικά αληθινή.
Στον φυσικό κόσμο το χάσιμο της ταυτότητας αποτρέπεται από το γεγονός ότι η αξιολόγηση του εγώ του καθενός από εμάς είναι ένα τελείως υποκειμενικό θέμα (αν και εδώ «έξω» υπάρχουν πολλοί άνθρωποι που έχουν «κρίση ταυτότητας»). Όταν όμως ο ψηφιακός κόσμος θα αρχίσει να μας καταπίνει όλο και πιο αποτελεσματικά, μεταφέροντας όλο και μεγαλύτερα κομμάτια της ζωής μας εκεί μέσα, πολλοί άνθρωποι θα διαπιστώσουν ξαφνικά ότι δεν έχουν «ταυτότητα», ειδικά εκείνοι που δεν έχουν μάθει να εκφράζουν το εγώ τους μέσα από τον λόγο ή τα νούμερα των τραπεζικών λογαριασμών. Πολλοί άνθρωποι θα νιώσουν ότι «δεν υπάρχουν», αφού δεν θα μπορούν να ξεχωρίσουν ουσιαστικά από τους υπόλοιπους.
Στον ψηφιακό κόσμο είναι πολύ πιθανό να επιβληθεί (από κάποιο δυνατό κέντρο που θα επηρεάζει την κοινή γνώμη) ένα σύστημα «αντικειμενικής» υποτίθεται αξιολόγησης των ανθρώπων, η οποία θα υπολογίζεται με κάποιον απίστευτο μαθηματικό τύπο του στυλ «(χρήματα+ακαδημαϊκές δημοσιεύσεις+αριθμός σεξουαλικών συντρόφων)/χρέη=προσωπική αξία». Αυτή όμως η μηχανιστική αντιμετώπιση των ανθρώπων (η οποία δυστυχώς εφαρμόζεται ήδη από διάφορους οργανισμούς, όπως π.χ. τις τράπεζες και τις ασφαλιστικές εταιρείες), προβλέπεται να πολλαπλασιάσει και να ενισχύσει σε τεράστιο βαθμό τις κρίσεις ταυτότητας, σε σημείο να υπάρξουν άνθρωποι που η πίστη τους στη διαφορετικότητα του εαυτού τους από τους υπόλοιπους θα χαθεί τελείως.
Με άλλα λόγια, μιλάμε εδώ για την απόλυτη μηχανοποίηση του ανθρώπου, αφού αυτός θα χάσει την εμπιστοσύνη του στο εσώτερο «εγώ» του και θα υπακούει μονάχα στις εξωτερικές υποβολές που θα του γίνονται από τα διάφορα «κέντρα δύναμης». Τι είδους όνειρα θα έχει ένα τέτοιο πλάσμα; Πριν λοιπόν καλωδιωθείτε, μετρήστε τον εαυτό σας, και μην αποδέχεστε ότι σας επιβληθεί εκεί μέσα για να πιστέψετε για εσάς τους ίδιους…
ΑΝΑΖΗΤΩΝΤΑΣ ΘΕΡΑΠΕΙΑ
Η Τεχνολογία δεν είναι κακή. Αλλά πρέπει να την αντιμετωπίσουμε με το σεβασμό που της αξίζει και να μη πάρουμε αψήφιστα την τρομερή επιρροή που ασκεί πάνω μας. Σήμερα, με τη ραγδαία εξέλιξή της, αυτή η επιρροή μεγαλώνει ολοένα και περισσότερο, είναι λοιπόν σημαντικό να προσέξουμε μην η επιτάχυνση αποδειχτεί καταστροφική για τον εαυτό μας και την ανθρωπότητα.
Η εποχή που οι ψηφιακές τεχνολογίες, το Ίντερνετ, τα κομπιούτερ, και όλα τα άλλα ψηφιακά συστήματα ήταν απλώς παιχνίδια, πέρασε ανεπιστρεπτί. Σήμερα, όλα αυτά είναι κομμάτια του «είναι» μας, και πρέπει να προσέξουμε για να μην εξελιχθούν σε καρκινώματα – ή να μην εξελιχθούμε εμείς ως καρκινώματα πάνω τους. Πρέπει να αναζητήσουμε αποτελεσματική θεραπεία για τις δέκα πληγές που ανέφερα σ’ αυτό το κείμενο, αλλά και για πολλές άλλες πληγές που ο πολιτισμός μας διατηρεί ανοιχτές…
Λουκάς Καβακόπουλος– 19/03/2011
ΠΗΓΗ
